Khảo sát tình hình sử dụng thuốc và hóa chất trong nuôi cá tra (Pangasianodon hypophthalmus) ở An Giang, Đồng Tháp, Vĩnh Long và Cần Thơ

Abstract

Nghiên cứu được thực hiện nhằm mục đích khảo sát tình hình sử dụng thuốc, hóa chất trên cá tra (Pangasianodon hypophthamus). Đánh giá việc sử dụng thuốc và hóa chất trong nuôi cá tra nuôi ao được thực hiện thông qua phỏng vấn 108 hộ nuôi ở 4 tỉnh An Giang, Cần Thơ, Đồng Tháp và Vĩnh Long. Các thông tin cần thu thập bao gồm: thông tin chung về thể tích, mật độ, số lượng cá thả,…các biểu hiện bệnh theo mô tả của người nuôi, tần suất xuất hiện bệnh, các loại thuốc và hóa chất đã sử dụng và quan điểm của người nuôi về sử dụng thuốc hóa chất. Kết quả khảo sát cho thấy các biểu hiện bệnh thường xuất hiện trên cá tra là bệnh gan mủ 100% và xuất huyết phù đầu với 95,6% – 100% người nuôi báo cáo. Trước tình hình đó, người dân đã sử dụng nhiều loại thuốc, hóa chất khác nhau để phòng và trị bệnh cho cá. Người nuôi thường không biết nguyên nhân gây bệnh nhưng vẫn dùng kháng sinh để trị bệnh nhiễm khuẩn và sử dụng các hóa chất để trị các biểu hiện nhiễm ký sinh trùng. Có tổng cộng 29 loại thuốc và hóa chất đã được sử dụng, trong đó có 11 loại kháng sinh 2 loại dạng hợp chất dùng để trị bệnh cho cá, 14 loại loại hóa chất dùng để xử lý nước, diệt ký sinh trùng và cải tạo ao. Các loại kháng sinh được sử dụng nhiều nhất là amoxicillin (55,2%), doxycycline (53%) và florfenicol (33,5%). Những loại thuốc kháng sinh mà các hộ nuôi cá tra sử dụng không nằm trong danh mục thuốc cấm của Bộ NN&PTNT ngoại trừ enrofloxacin đã được đưa vào danh mục kháng sinh cấm sử dụng từ năm 2012. Cá bán cho các thương lái hay chợ đầu mối thì không cần kiểm tra kháng sinh dẫn đến mỗi nguy về tồn lưu kháng sinh trong sản phẩm ảnh hưởng đến sức khỏe của người tiêu dùng nội địa. Các loại thảo dược và sản phẩm chiết xuất thảo dược được người dân sử dụng trong nuôi cá tra là 6 loại bao gồm Allium sativum, Eclipta alba Hassk, Phyllanthus urinaria L, Azadirachtin, Combretum dasystachyum nhằm giúp cá tăng cường chức năng gan, phòng và trị bệnh ký sinh đường ruột. Tuy nhiên, hầu hết người dân vẫn không đánh giá chính xác được chất lượng và hiệu quả của các loại thuốc, hóa chất và thảo dược đang sử dụng. Kết quả nghiên cứu cho thấy cần thiết phải tổ chức tập huấn cho người nuôi về chẩn đoán bệnh, sử dụng thuốc, hóa chất đúng cách và an toàn trong sử dụng thuốc và hóa chất.