Tương trợ trong quan hệ dòng họ của người Tày ở một xã vùng Đông Bắc từ sau đổi mới đến nay

Abstract

Dòng họ là một thành tố văn hóa của tộc người, yếu tố cơ bản trong cấu trúc cộng đồng xã hội. Trong xã hội truyền thống của hầu hết các tộc người ở nước ta, dòng họ đóng vai trò quan trọng trong đời sống kinh tế, văn hoá, xã hội của các thành viên trong họ. Hiện nay, dưới tác động của các quá trình chuyển đổi kinh tế - xã hội, thiết chế, quan hệ dòng họ ở nhiều tộc người đã ít nhiều thay đổi (Nguyễn Tuấn Anh 2010; Bế Viết Hậu 2012; Nguyễn Thu Hiền 2015), nhưng dòng họ vẫn đóng vai trò như một nguồn vốn xã hội trong phát triển kinh tế và tương trợ cộng đồng (Nguyễn Tuấn Anh 2012; Lê Minh Anh 2014). Tuy nhiên, do đặc trưng văn hóa, vai trò tương trợ của dòng họ trong từng tộc người sẽ có những điểm khác nhau. Bài viết này đi sâu phân tích sự tương trợ trong quan hệ dòng họ của người Tày thông qua hai nghi lễ quan trọng trong chu kỳ đời người là cưới xin, tang ma ở xã Quang Lang, huyện Chi Lăng, tỉnh Lạng Sơn. Qua đó, nghiên cứu cho thấy tương trợ trong quan hệ dòng họ đã có sự biến đổi về hình thức nhưng vẫn đóng vai trò quan trọng trong cố kết cộng đồng tộc người Tày, tạo nên mạng lưới liên kết tộc người vững chắc trong bối cảnh hội nhập kinh tế hiện nay.