ASEAN và biển Đông trong 10 năm qua: Thay đổi về nhận thức và chính sách

Abstract

Bài viết đánh giá quá trình phát triển của “vấn đề Biển Đông” trong 10 năm qua và những thay đổi trong cách biểu hiện, nhận thức và vai trò của ASEAN trong vấn đề Biển Đông. Vấn đề Biển Đông đã biến đổi cả về lượng và chất, trở nên phức tạp và đa tầng nấc hơn. Vấn đề Biển Đông có ý nghĩa khác nhau đối với các quốc gia khác nhau và vào từng thời điểm khác nhau. Bài viết cho rằng nhận thức của ASEAN trong vấn đề Biển Đông đã thay đổi từ việc coi Biển Đông là tranh chấp lãnh thổ chỉ liên quan đến một số bên yêu sách, đến việc coi đây là vấn đề an ninh trung tâm gắn liền với sự tồn tại của ASEAN, và đây là động lực chính dẫn đến sự thay đổi trong thái độ và chính sách của ASEAN đối với vấn đề Biển Đông trong 10 năm qua. Từ thái độ phủ nhận chuyển sang phản ứng có phần thụ động và gần đây chuyển sang chủ động hơn. Bài viết cũng cho rằng vấn đề Biển Đông cũng đã tạo sức ép nhất định giúp ASEAN khai thông một số điểm nghẽn về thể chế, thúc đẩy ASEAN thích ứng tốt hơn với thực trạng địa chính trị mới và có năng lực quản lý môi trường an ninh khu vực tốt hơn.