Cải cách hành chính cấp cơ sở thời Minh Mệnh (1820-1841)

Abstract

Cơ cấu hành chính địa phương của Gia Long được kế thừa từ thời Hậu Lê. Minh Mệnh lên ngôi và tiếp nối truyền thống quan liêu trước đây. Cơ quan quản lý xã, thôn còn đơn giản. Do một Cái Tông hay Chánh Tông lãnh đạo, có Phó Tông giúp đỡ. Thời Minh Mệnh đầu tiên, trưởng thôn (Xa Trường) được Thủ liên hoặc Xã liên giúp đỡ. Năm 1828, Xa Trường được thay thế bởi Lý Trường (cuộc cải cách hành chính địa phương lần thứ nhất). Tuy nhiên, đối với những làng có đông người đăng ký (đinh), đồn Phổ Lý được lập ra. Các chức vụ Cai tổng, Xã trưởng, Lý trưởng (Tổng, Lý) đều được dân làng bình chọn trong số những người có tài, có uy tín được chính quyền công nhận. Chức năng hành chính của Tổng và Lý gắn liền với nhiệm vụ thuế má, lao động khổ sai, đăng ký binh lính và ổn định làng xã. Nếu những nhiệm vụ đó được thực hiện đầy đủ, họ sẽ được khen thưởng và thăng chức. Từ những kinh nghiệm lịch sử, hy vọng giai đoạn đó sẽ có ích cho công tác quản lý hành chính ở các cấp địa phương hiện nay.