Đập Tam Hiệp và điện ảnh độc lập Trung Quốc: Từ vấn đề sinh thái đến căn tính văn hóa bản địa (trường hợp Đưa cha về nhà và Người tốt ở Tam Hiệp)

Abstract

Vào khoảng những năm 2005, 2006, khi truyền thông chính thống Trung Quốc đang tuyên truyền rộng khắp về sức mạnh mang tính biểu tượng cho sự phát triển kinh tế và khoa học kĩ thuật vượt bậc của đập Tam Hiệp thì phim Đưa cha về nhà (Ứng Lương) và Người tốt ở Tam Hiệp (Giả Chương Kha) ra đời. Đây là phim của hai đạo diễn độc lập nổi tiếng của Trung Quốc, đề cập đến thảm họa tự nhiên và những đổ vỡ của đời sống người dân quanh lưu vực sông Dương Tử và đập Tam Hiệp. Trong bài viết này, thông qua hai bộ phim cùng chia sẻ khuynh hướng làm phim nghệ thuật và đề tài môi trường, chúng tôi mong muốn làm nổi bật vấn đề nhận thức sinh thái của con người cũng như căn tính văn hóa bản địa tại hai vùng lưu vực sông Dương Tử những năm đầu thế kỉ XXI. Bài viết cũng đi sâu vào khái niệm “bạo lực chậm” và “điện ảnh bản địa”, để thấy khả năng chất vấn, đối thoại của phim độc lập với những “giới hạn” của phim thương mại - trong việc chúng luôn lãng mạn hóa và thương mại hóa phong cảnh thiên nhiên bản địa trên màn ảnh - dẫn đến những tác hại lâu dài của sự nhận thức lệch lạc về vấn đề môi trường nơi khán giả đại chúng.