Vai trò của không gian làng truyền thống người Hà Nhì trong giảm thiểu thiệt hại từ thiên tai: Nghiên cứu tại huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai

Abstract

Bài viết tập trung tìm hiểu một số yếu tố giúp người Hà Nhì ở tỉnh Lào Cai ứng phó hiệu quả hơn trước thiên tai so với một số tộc người láng giềng khác. Qua nghiên cứu thực địa ở huyện Bát Xát, chúng tôi nhận thấy nhờ các không gian rừng, thôn làng, ruộng bậc thang, người Hà Nhì đã giảm thiểu tối đa thiệt hại từ các đợt lũ ống, lũ quét. Các không gian này có mối quan hệ chặt chẽ với nhau: rừng giữ nước, cung cấp nguồn nước cho thôn làng và ruộng bậc thang. Rừng là tấm áo giáp che chở cho thôn làng, được người dân ứng xử với sự tôn kính. Trong khi đó, ruộng bậc thang vừa là nơi tiếp nhận một phần dưỡng chất từ rừng, vừa góp phần giảm tốc độ dòng chảy, hạn chế xói mòn, sạt lở đất, bảo vệ cảnh quan thôn làng. Những phân tích trong bài viết đặt trong sự so sánh giữa các thôn người Dao với thôn người Hà Nhì, nhằm lý giải vì sao thôn Hà Nhì có sự an toàn hơn khi đối mặt với các thiên tai như lũ quét, lũ ống.