Khả năng tác động lâu dài của trải nghiệm tiêu cực trong quan hệ bạn bè với sức khỏe tâm thần ở vị thành niên: Vai trò điều tiết của giới tính và ủng hộ xã hội

Abstract

Trải nghiệm tiêu cực trong mối quan hệ bạn bè như bị bạn bè bắt nạt, bị tẩy chay/cô lập... là hiện tượng diễn ra khá phổ biến ở nhiều lứa tuổi, nhiều quốc gia với mức độ khác nhau. Những trải nghiệm này có thể dẫn đến nhiều vấn đề về sức khỏe tâm thần. Kết quả khảo sát trên 1.505 học sinh từ lớp 7 đến lớp 12 của 4 trường THCS, 4 trường THPT ở 4 tỉnh/thành: Hà Nội, Ninh Bình, Lâm Đồng và Bến Tre (tuổi trung bình là 14,4; độ lệch 1,7) cho thấy các trải nghiệm tiêu cực trong quan hệ bạn bè (bị bắt nạt và bị tẩy chay cô lập) có khả năng tác động lâu dài đối với sức khỏe tâm thần (vấn đề hướng nội, vấn đề hướng ngoại) của vị thành niên. Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy các yếu tố giới tính, sự ủng hộ của gia đình, của giáo viên có khả năng điều tiết, làm thay đổi biên độ tác động của trải nghiệm tiêu cực trong quan hệ bạn bè đến sức khỏe tâm thần của vị thành niên. Tuy nhiên, vai trò điều tiết này chỉ diễn ra trong một số trường hợp nhất định. Một số gợi ý cho các nghiên cứu tiếp theo cũng được thảo luận trong bài viết này.