Thập tam hãng - Tổ chức quản lý ngoại thương của nhà Thanh

Abstract

Trung Quốc thế kỷ XVIII được gọi là thời “Khang Càn thịnh thế”. Đây cũng là thời kỳ thương mại sôi động với hoạt động của các tàu buôn phương Tây. Mục tiêu của những thương thuyền là lợi nhuận nhưng cũng kéo theo sự cạnh tranh, cướp bóc lẫn nhau và nhất là những chiêu trò trốn thuế tại các cảng biển. Để kiểm soát hoạt động ngoại thương cũng như đảm bảo phòng vệ biển, chính quyền Mãn Thanh thời Càn Long đã quyết định sử dụng hệ thống các dương hãng ở Quảng Châu để thực hiện các nghiệp vụ quản lý ngoại thương, và nhất là đảm bảo chống thất thu thuế cho nhà nước. Hệ thống các dương hãng này hoạt động thông qua sự thống nhất của 13 hãng buôn tại cảng Quảng Châu gọi là Thập tam hãng. Thập tam hãng là 13 tổ chức độc quyền được chính quyền nhà Thanh chỉ định, có nhiệm vụ thúc đẩy giao dịch ngoại thương nhà Thanh. Tuy nhiên trong quá trình hoạt động, Thập tam hãng có lúc còn kiểm soát thương mại và ngoại giao của Trung Quốc với các nước châu Á, châu Âu. Bài viết nghiên cứu về quá trình phát triển cho đến sự lụi tàn và vai trò của mô hình tổ chức ngoại thương manh nha tư bản của nhà nước phong kiến Trung Quốc trên phương diện kinh tế cũng như văn hóa, cùng những thuận lợi và bất cập của một mô hình quản lý ngoại thương được nhà nước phong kiến thí điểm sử dụng.