Thờ cúng Bàn vương: Thay đổi nghi lễ và xây dựng bản sắc văn hóa của người Dao trong bối cảnh hiện nay

Abstract

Bài viết trình bày sự thay đổi thờ cúng Bàn vương và quá trình xây dựng nghi lễ này trở thành bản sắc văn hoá của người Dao trong bối cảnh hiện nay. Từ nghi lễ gói gọn trong khuôn khổ của những dòng họ nhất định, thờ cúng Bàn vương đã có sự thay đổi và dần trở thành một sự kiện mang tính đại diện cho cộng đồng địa phương. Dựa trên tư liệu điền dã tại một xã người Dao ở tỉnh Hà Giang, bài viết chỉ ra rằng thờ cúng Bàn vương trong gia đình, dòng họ hiện nay đã được cắt giảm nhiều nghi thức, thời gian và các quan niệm được gắn với đời sống đương đại. Hơn nữa, trong quá trình phát triển du lịch và thương mại hoá, nghi lễ này được người dân, chính quyền địa phương xây dựng để trở thành bản sắc văn hoá thông qua việc tạo dựng lễ hội Bàn vương, trình diễn trên sân khấu, ý tưởng làm đền thờ Bàn vương. Quá trình này đã khiến thờ cúng Bàn vương trở nên đa dạng, thế tục hoá và có nhiều chức năng mới trong đời sống người Dao hiện nay.