Tín ngưỡng thờ ông Táo ở Thừa Thiên Huế: Đặc trưng và sự biến đổi

Abstract

Biểu tượng Ông Táo ở Việt Nam gồm một bà hai ông, tuy nhiên ở mỗi địa phương có phần khác nhau. Nét đặc trưng của tín ngưỡng thờ Ông Táo ở Thừa Thiên Huế là tượng Ông Táo bằng gồm và tranh Ông Táo được đặt ở bàn thờ Ông Táo trong bếp. Vào ngày 23 tháng Chạp hàng năm, sau lễ cúng Ông Táo, người dân tống tiễn tượng Ông Táo ra cột mốc, gốc cây cổ thụ hay góc am miếu trong khu vực cư trú. Thông qua việc phân tích tài liệu và khảo sát thực địa tại địa phương, bài viết này muốn làm rõ các vấn đề: thứ nhất, trình bày đặc trưng của tín ngưỡng thờ cùng Ông Táo của người dân Thừa Thiên Huế hiện nay; thứ hai, làm sáng tỏ sự biến đối của nghi lễ đưa rước Ông Táo qua quá trình lịch sử; thứ ba, làm sáng tỏ quá trình hình thành tượng Ông Táo ở Thừa Thiên Huế cũng như lí do tại sao nó được tạo ra. Qua quá trình nghiên cứu, bài viết chỉ ra rằng mặc dù nghi lễ đưa tiễn Ông Táo đã được tiến hành ở miền Bắc cũng như ở miền Trung và miền Nam Việt Nam trước đây nhưng hiện nay, Thừa Thiên Huế là nơi còn bảo lưu đậm nét nghi lễ này và một trong những đặc thù của tín ngưỡng thờ cúng Ông Táo ở Thừa Thiên Huế là việc thờ tượng Ông Táo bằng gốm có kích thước nhỏ. Song song với sự kế thừa nghi lễ tống tiễn Ông Táo truyền thống của Việt Nam nói chung, người dân Thừa Thiên Huế đã tạo ra tượng Ông Táo kích cỡ nhỏ để phục vụ việc thờ cúng Ông Táo hàng năm.