Tương ứng giữa nguyên âm đơn tiếng Nghệ Tĩnh với nguyên âm đôi phương ngữ Bắc (Qua hai cuốn từ điển tiếng địa phương Nghệ Tĩnh)

Abstract

Trên cơ sở tư liệu từ hai cuốn từ điển về phương ngữ Nghệ Tĩnh, bài viết cố gắng dựng lại sự tương ứng ngữ âm thông thường giữa phương ngữ Nghệ Tĩnh và phương ngữ Bắc Bộ. Dữ liệu cho thấy có tám loại tương ứng. Tuy nhiên, để tìm hiểu sự chuyển đổi từ đơn âm cổ sang song âm Việt Nam hiện đại, bài viết chỉ nghiên cứu sự tương ứng giữa đơn âm Nghệ Tĩnh và song âm Bắc Bộ. Các hóa thạch chứng tỏ quá trình biến đổi từ đơn âm cổ thành song âm trong phương ngữ Bắc *e > iê, *a > ươ, *o > uo. Để hỗ trợ cho việc phân tích, một số tư liệu địa - sử và tư liệu về quá trình chia cắt Việt - Mường cũng được huy động. Bài báo hy vọng sẽ thúc đẩy việc nghiên cứu các phương ngữ cổ trước khi chúng biến mất trong cơn lốc hiện đại hóa, đô thị hóa và san bằng phương ngữ.