Ẩn dụ ý niệm về truyền thông trong tiếng Việt nhìn từ miền nguồn thời tiết

Abstract

Thời tiết là một trong những hiện tượng cơ bản của trái đất, được con người cảm nhận khi tương tác với thế giới bên ngoài. Bài viết phân tích ẩn dụ ý niệm truyền thông và thời tiết trong tiếng Việt nhằm tìm hiểu cách tri nhận của người Việt về truyền thông thông qua miền ý niệm thời tiết. Để tiến hành việc nghiên cứu, bài viết sử dụng lí thuyết ẩn dụ ý niệm của Ngôn ngữ học tri nhận để xác lập và phân tích ánh xạ từ miền nguồn thời tiết đến miền đích truyền thông. Dựa trên mô hình ẩn dụ ý niệm truyền thông là thời tiết để khảo sát 79 mẫu biểu thức ẩn dụ liên quan qua các văn bản báo chí, bài viết phát hiện các từ ngữ như: càn quét, rúng động, rung chuyển, cơn bão, cơn lũ, cơn địa chấn, cơn lốc, làn sóng, thảm họa, chủ động ứng phó, kiểm soát, ngăn ngừa, chế ngự, khắc phục,... được dùng trong các diễn ngôn báo chí, truyền thông. Dưới ánh sáng của ngôn ngữ học tri nhận, ẩn dụ ý niệm truyền thông là thời tiết trong tiếng Việt phản ánh khá rõ nét nét đặc trưng tư duy và văn hóa của người Việt. Sự chiếu xạ từ miền nguồn thời tiết đến miền đích truyền thông thể hiện qua những thuộc tính như hiện tượng bất thường của thời tiết, độ lan tỏa mạnh mẽ của nhiệt độ cao, sự phá hủy, tính hung hãn của hiện tượng tự nhiên, thảm họa của thiên tai.