Phạm trù vật chất và ý thức trong Triết học Mác - Lênin và khoa học hiện đại

Abstract

Bài viết này nêu ra một số lý thuyết thần kinh hiện đại, như lý thuyết trật tự bậc cao, không gian làm việc toàn cục, tái hợp và xử lý phán đoán và thông tin tích hợp,... để chứng minh rằng ý thức phát sinh từ các hoạt động vật chất của não bộ. Đặc biệt, lý thuyết thông tin tích hợp kết hợp giữa tâm lý học, thần kinh học với thông tin học để đưa ra các mô hình máy tính lượng hóa ý thức. Dựa trên định nghĩa về vật chất và ý thức của V.I.Lênin, bài viết tập trung làm rõ hai vấn đề chính liên quan đến ý thức, đó là: Quá trình não bộ chép lại, chụp lại, phản ánh thế giới khách quan và quá trình não bộ cải biến, sáng tạo thực tại khách quan. Quá trình não bộ chép lại, chụp lại, phản ánh thế giới bên ngoài được làm rõ thông qua nghiên cứu về điện thế hoạt động của hệ thần kinh, hoạt động của các giác quan cho thấy con người chỉ cảm nhận được một phần nhỏ của lực điện từ, một lát cắt rất mỏng của thực tại. Từ lát cắt đó, não bộ xây dựng nên một mô hình về thế giới. Quá trình cải biến, sáng tạo của não bộ thể hiện ở chỗ, ý thức không cần phản ánh đầy đủ, không cần phản ánh trung thực thực tại mà chỉ cần phản ánh phù hợp. Sự phù hợp được quyết định bởi quá trình phán đoán - kiểm tra phù hợp với năng lực của sinh vật có được trong quá trình tiến hóa. Các tri thức khoa học hiện đại khẳng định tính đúng đắn của định nghĩa vật chất và ý thức của V.I.Lênin.