Lược đồ hình ảnh trong các diễn đạt “Ẩn dụ chuyển động-cảm xúc” biểu thị “Nỗi buồn" nhìn từ góc độ tri nhận

Abstract

Các cách diễn đạt biểu thị cảm xúc của con người đôi khi không trực diện mà thông qua việc vận dụng các yếu tố khác bên ngoài thế giới tự nhiên của con người hoặc bên trong cơ thể của con người để rồi tạo nên những lối diễn đạt vừa sinh động vừa tinh tế. Cơ chế tạo khung trong lược đồ hình ảnh khi muốn diễn tả những ý niệm trừu tượng, hay những phạm trù cảm xúc thuộc về thế giới tinh thần như “hi, nộ, ái, ố” thông qua những khái niệm cụ thể, hay những phạm trù thuộc thế giới vật chất như những “thực thể” hiện hữu quanh ta cũng góp phần tích cực trong việc xây dựng các biểu thức diễn đạt ẩn dụ đó. Bài viết này nhằm đưa ra những cái nhìn và đánh giá về lược đồ hình ảnh được “vẽ” trong những diễn đạt chứa động từ chuyển động theo lối ẩn dụ biểu thị cảm xúc buồn, một trong những cảm xúc cơ bản của con người. Sự phân tích cho thấy ngôn ngữ luôn mang hơi thở của cuộc sống và quá trình nghiệm thân của con người tác động và ảnh hưởng tới cách con người tư duy cũng như sử dụng ngôn ngữ như thế nào. Trong khuôn khổ của bài báo này, những diễn đạt ẩn dụ chuyển động cảm xúc (MEM) được lựa chọn khảo sát là ngữ liệu bằng tiếng Anh, chủ yếu khai thác từ các tác phẩm văn xuôi như truyện ngắn và tiểu thuyết trong giai đoạn từ năm 2000 trở lại đây.