Trình diễn và biểu diễn nhìn từ Vươn Giáy

Abstract

Trên các chương trình phát thanh - truyền hình, trong văn bản quản lý Nhà nước và cả trong hoạt động văn hóa nghệ thuật, hai thuật ngữ trình diễn và biểu diễn được sử dụng khá phổ biến. Trên các diễn đàn, trong các bài viết mang tính học thuật, hai thuật ngữ trên cũng được dùng khá nhiều, nhưng chủ yếu tùy theo ngữ cảnh, không phân biệt ngữ nghĩa. Diễn đạt về một hiện tượng thực hành dân ca, người viết có thể dùng trình diễn, biểu diễn mà không cần bận tâm đến sự khác biệt của chúng. Thực tế đó đòi hỏi cần có thao tác khái niệm hóa, tức là định nghĩa trình diễn là gì, biểu diễn là gì, chỉ ra những dấu hiệu khác biệt giữa hai thuật ngữ. Thông qua khảo sát việc thực hành Vươn Giáy, bài viết này bàn luận và khái niệm hóa trình diễn và biểu diễn, mong muốn làm rõ vấn đề, đặt cơ sở lý luận cho sử dụng hai thuật ngữ này trong nghiên cứu về văn hóa nghệ thuật.