Vai trò của “người xử việc” trong giải quyết mâu thuẫn hôn nhân gia đình ở các tộc người theo chế độ mẫu hệ hiện nay (Trường hợp người Ê Đê, Mơ Nông ở Đắc Lắk)

Abstract

Bài viết phân tích một số trường hợp “người xử việc” trong giải quyết mâu thuẫn hôn nhân, gia đình của người Ê Đê và Mơ Nông ở Đắk Lắk, từ đó làm rõ cách thức mà cơ chế luật tục của các cộng đồng mẫu hệ ít nhiều vẫn được duy trì, phát huy. Người xử việc hiện nay là những người có uy tín, được cộng đồng tin tưởng, vừa phải am hiểu phong tục, tập quán, truyền thống văn hóa, vừa phải nắm bắt được những giá trị mới, quan điểm mới dựa trên bối cảnh đương đại. Họ giữ vai trò trung lập trong quá trình phân xử, vận dụng lí lẽ dựa trên tinh thần tôn trọng nguyện vọng cá nhân, hài hòa giữa các bên. Trong đó, về mặt cá nhân, các bên trong các vụ việc cũng có những mong muốn rất đa dạng do đã trải qua quá trình nội tâm hóa những quan điểm sống khác nhau. Thông qua tư liệu điền dã, bài viết cho thấy những thay đổi trong đời sống văn hóa của các cộng đồng tộc người theo chế độ mẫu hệ trong bối cảnh hiện nay.