Tính chủ thể của người nông dân trong chuyển đổi phương thức canh tác nông nghiệp tại tỉnh Trà Vinh

Abstract

Bài viết trình bày nghiên cứu về sự chuyển đổi phương thức canh tác nông nghiệp của cộng đồng người dân Khmer ở xã Phú Cần, huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh diễn ra từ năm 2018 đến nay khi có nhiều hộ dân chuyển từ trồng dừa thu trái sang thu mật hoa và sự ra đời của doanh nghiệp chế biến sản phẩm từ mật hoa dừa Sokfarm. Vận dụng phương pháp nghiên cứu điền dã Nhân học, nghiên cứu của chúng tôi ghi nhận được việc chuyển đổi này luôn gắn với quá trình ra quyết định và thực thi quyết định của người dân trong bối cảnh biến đổi khí hậu và biến động của chuỗi nông sản toàn cầu trong những năm qua. Để hiểu được cơ chế hình thành và ra quyết định như là sự trình diễn tính chủ thể của người nông dân trong sự chuyển đổi phương thức canh tác này, chúng tôi vận dụng khung phân tích các mạng lưới liên kết đa cấu trúc không gian và thời gian. Kết quả nghiên cứu cho thấy mạng lưới này được khởi phát và xây dựng dựa trên nền tảng dòng họ và cộng đồng tộc người. Theo quá trình phát triển sau khi chuyển đổi mô hình sản xuất, chế biến và phân phối, các mối liên kết cũng mở rộng và mang tính đa cấu trúc theo không gian và thời gian. Các mạng lưới này mang tính mở, liên tục kết nối với các tổ chức, mạng lưới liên kết mới và do vậy không ngừng tái tạo tỉnh chủ thể của thành viên là những người nông dân. Chúng tôi cho rằng tính chủ thể của một người, nói rộng ra, không phải đơn nhất và bất biến, mà luôn trong quá trình kiến tạo trong các mạng lưới xã hội của mình.