Lê Hữu Trác trong trạng thái vận động tinh thần của kẻ sĩ thế kỷ XVIII

Abstract

Hải Thượng Lãn Ông - Lê Hữu Trác được đánh giá thuộc kiểu “chân ẩn” trong quan niệm về ẩn sĩ của Trung Hoa. Tìm hiểu quá trình chuyển biến từ "xuất” sang “xử” của Lê Hữu Trác sẽ giúp chúng ta hình dung rõ hơn về chân dung của bậc trí thức tiêu biểu trong một thời đại có nhiều yếu tố thuận lợi kích hoạt sự gia tăng của đội ngũ nhà nho ẩn dật. Có thể thấy, ở Lê Hữu Trác không xuất hiện trạng thái giằng xé tinh thần quyết liệt, nhức nhối như một bộ phận nhà nho ẩn dật trong lịch sử. Ông có một lối đi riêng, là xử sĩ nhưng không tìm vui nơi bầu rượu túi thơ, chán ghét lợi danh nhưng vẫn lưu lại tiếng thơm muôn đời, trở thành lương y của những người nghèo khổ và là đại danh y trong lịch sử dân tộc. Ông còn là một nhà văn, nhà tư tưởng, để lại bản sắc riêng trong lịch sử văn học và lịch sử tư tưởng Việt Nam giai đoạn thế kỷ XVIII.