Ngữ nguyên của "qua", "bậu" trong phương ngữ Trung, phương ngữ Nam

Abstract

Bài viết tập hợp các ý kiến về ngữ nghĩa và ngữ nguyên của hai từ “qua”, “bậu” trong các bài báo phổ thông, bài báo khoa học trên các phương diện: phạm vi giao tiếp, phong cách chức năng ngôn ngữ của các từ "qua", "bậu"; khu vực địa lí sử dụng của các từ “qua”, "bậu"; nghĩa sử dụng và từ loại của các từ "qua", "bậu"; ngữ nguyên của từ "qua", từ “bậu”. Tiếp đó, bài viết khảo sát các thông tin về hai từ này trong các từ điển tường giải, từ điển phương ngữ, từ điển từ cổ, từ điển đối chiếu... nhằm xác lập những ý kiến có độ tin cậy cao của các nhà ngữ học. Trên cơ sở các thông tin đa diện, đa chiều đó, bài viết nêu chủ kiến của tác giả về từ nguyên của "qua", "bậu" trong phương ngữ Trung và phương ngữ Nam. Theo cách hiểu của tác giả bài viết, "qua", "bậu" hầu như chỉ hiện diện trong phương ngữ Trung và phương ngữ Nam và chủ yếu là từ Quảng Nam - Đà Nẵng trở vào, đồng thời xác tín: "qua" có khả năng là một từ tiếng Chăm "kau" ("tôi", "tao") được Việt hóa, trong khi đó “bậu” là một từ cổ có nguồn gốc tiền Mon - Khmer.