Tâm thế ứng xử và chuyển giao kí ức tập thể trong hành trình bảo tồn bản sắc văn hóa Raglai

Abstract

Bài viết phân tích sự biến đổi trong văn hóa ứng xử của người Raglai đối với những giá trị văn hóa của tộc người mình dưới tác động của các yếu tố nội sinh, bao gồm đặc điểm tâm thế ứng xử, khoảng cách trong việc chuyển giao ký ức tập thể và tâm thể giữ gìn truyền thống trong các thế hệ. Từ quan điểm về tâm thể ứng xử của Pierre Bourdieu và kí ức tập thể của Maurice Halbwachs, nghiên cứu này khám phá cách người Raglai duy trì hoặc từ bỏ các thực hành văn hóa trong bối cảnh toàn cầu hóa. Dựa trên nghiên cứu định tỉnh tại 6 địa phương (thuộc 03 tỉnh Khánh Hòa, Ninh Thuận và Bình Thuận), nghiên cứu tập trung vào ba nhóm: Thế hệ người cao tuổi (trên 60 tuổi), thế hệ giao thoa (40-60 tuổi), và thế hệ trẻ (dưới 40 tuổi). Kết quả cho thấy tâm thế cởi mở, linh hoạt nhưng khiêm nhường của người Raglai vừa thúc đẩy bảo tồn qua thích nghi sáng tạo, vừa tạo rào cản khi thiếu khẳng định bản sắc trước áp lực đồng hóa. Khoảng cách thế hệ làm gia tăng đứt gãy trong chuyển giao văn hóa, đặc biệt khi thế hệ trẻ ít gắn bó với ngôn ngữ và nghi lễ truyền thống.