Thế giới quan vạn hữu linh và vị thế của con người với môi trường trong truyện kể dân gian một số tộc người miền núi phía Bắc

Abstract

Trong bối cảnh thế giới đang phải đối mặt với những nguy cơ sinh thái, sinh thái học văn hóa được coi như một mô hình lý thuyết để tìm hiểu mối quan hệ qua lại giữa con người và môi trường tự nhiên cũng như tìm hiểu văn hóa với tư cách là sản phẩm của mối quan hệ đó. Phương pháp luận nghiên cứu sinh thái văn hóa đặt ra vấn đề nghiên cứu mối quan hệ giữa con người với môi trường sinh thái thông qua các yếu tố như thế giới quan, mô hình nhận thức và hành vi của con người. Với quan niệm nghiên cứu văn hóa môi trường sinh thái của các tộc người bản địa thông qua văn học dân gian - nơi mà văn hóa truyền thống còn “ngưng đọng” sẽ giúp chúng ta hiểu hơn quan niệm về thế giới cũng như mối quan hệ giữa con người với tự nhiên của các tộc người, bài viết tập trung tìm hiểu thế giới quan vạn vật hữu linh và vị thế của con người trong mối quan hệ với môi trường tự nhiên, thông qua dữ kiện là truyện kể dân gian của một số tộc người miền núi phía Bắc Việt Nam, qua đó cho thấy ý thức sinh thái của các tộc người, tuy còn mơ hồ nhưng đã sớm hiện diện trong môi trường văn hóa truyền thống.