Đa dạng nguồn tài nguyên cây thuốc và sưu tầm bài thuốc điều trị bệnh đái tháo đường tại thành phố Cần Thơ

Abstract

Đề tài “Đa dạng nguồn tài nguyên cây thuốc và sưu tầm bài thuốc điều trị bệnh đái tháo đường tại thành phố cần thơ” được thực hiện từ tháng 10 năm 2024 đến tháng 4 năm 2025 nhằm mục tiêu đánh giá thực trạng đa dạng nguồn tài nguyên cây làm thuốc và sưu tầm các bài thuốc dân gian hỗ trợ điều trị bệnh ĐTĐ của người dân địa phương. Từ đó, đề tài cung cấp thêm tri thức về việc sử dụng cây thuốc và bài thuốc dân gian trong kiểm soát bệnh ĐTĐ, góp phần bảo tồn và phát triển nguồn tài nguyên dược liệu tại địa phương. Nghiên cứu sử dụng phương pháp điều tra thực địa thu thập mẫu cây kết hợp với phương pháp phỏng vấn người dân tại Thành phố Cần Thơ, thu mẫu cây thuốc theo tuyến khảo sát, đồng thời tham khảo, tra cứu các tài liệu chuyên ngành về thực vật dược. Kết quả đã ghi nhận được tổng số 132 loài cây thuốc thuộc 109 họ thực vật được người dân sử dụng để hỗ trợ điều trị bệnh ĐTĐ tại thành phố Cần Thơ. Trong đó, ngành Ngọc lan (Magnoliophyta) có tỷ lệ lớn nhất với 51 họ chiếm 98,08% số họ. Có 2 loài nằm trong “Sách đỏ Việt Nam” (2007), 1 loài trong “Danh lục đỏ cây thuốc Việt Nam” (2006) và 1 loài trong Nghị định 84/2021/NĐ-CP về “Quản lý thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm, đồng thời thực thi Công ước CITES về buôn bán quốc tế các loài động, thực vật hoang dã nguy cấp”. Các loài cây làm thuốc có 12 dạng sống và phân bố trong 6 sinh cảnh khác nhau. Các cây thuốc phân bố chủ yếu ở sinh cảnh vườn nhà, vườn cây ăn trái, ven đường, và đất bỏ hoang chưa sử dụng. Các bộ phận thường được sử dụng làm thuốc bao gồm lá, thân, rễ, vỏ thân, quả với mục đích chủ yếu là hỗ trợ điều trị bệnh ĐTĐ typ 2. Bên cạnh đó, đề tài đã sưu tầm được tổng số 140 bài thuốc dân gian có sử dụng cây thuốc bản địa trong điều trị bệnh ĐTĐ, trong đó 65% bài thuốc được sưu tầm từ tài liệu chuyên ngành và 35% bài thuốc thu thập từ kinh nghiệm dân gian địa phương. Kết quả nghiên cứu góp phần làm cơ sở khoa học cho việc định hướng khai thác, sử dụng và bảo tồn nguồn tài nguyên cây thuốc tại thành phố Cần Thơ, đồng thời phục vụ công tác chăm sóc sức khỏe cộng đồng theo hướng kết hợp y học cổ truyền và hiện đại.