Nghiên cứu giải pháp quản lý chất thải rắn trong canh tác lúa trên địa bàn xã Mỹ Thuận, huyện Mỹ Tú, tỉnh Sóc Trăng

Abstract

Chất thải rắn trong canh tác lúa gây ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường và sức khỏe cộng đồng. Nghiên cứu được thực hiện nhằm đánh giá hiện trạng phát sinh, hiện trạng quản lý chất thải rắn (rơm rạ, bao bì phân bón, thuốc bảo vệ thực vật) và đề xuất giải pháp quản lý tại xã Mỹ Thuận, huyện Mỹ Tú, tỉnh Sóc Trăng thông qua khảo sát thực địa và phỏng vấn 30 nông hộ. Kết quả ghi nhận tại xã Mỹ Thuận với 139 ha canh tác hai vụ lúa mỗi năm (vụ Đông Xuân và vụ Hè Thu) có tổng lượng rơm rạ phát sinh 1,98 nghìn tấn. Trong đó, nông hộ lựa chọn đa dạng các biện pháp xử lý rơm rạ bao gồm 73,3% nông hộ chọn cách đốt bỏ, 93,3% nông hộ thực hiện vùi vào đất và 93,3% mang bán. Ngoài ra, còn dùng làm thức ăn gia súc và dùng để phủ đất. Đối với lượng rơm rạ đốt ngoài đồng là 0,502 nghìn tấn, ước tính phát thải CO₂ (115,71 nghìn tấn), CO (2,74 nghìn tấn) và NOx (0,25 nghìn tấn). Lượng bao bì phân bón, chai lọ thuốc bảo vệ thực vật phát sinh trung bình 4,6 kg/ha/vụ Đông Xuân và 4,79 kg/ha/vụ Hè Thu. Tuy nhiên, cách thức xử lý bao bì chưa hợp lý khi có đến 80% nông hộ vứt trực tiếp ra môi trường, 76,7% bán hoặc tái sử dụng, 36,7% đốt và chỉ 6,7% thu gom đúng quy định. Công tác quản lý chất thải rắn trong canh tác lúa tại địa phương vẫn còn nhiều hạn chế. Mặc dù người dân có hiểu biết về tác động tiêu cực của chất thải rắn (CTR) trong nông nghiệp đối với môi trường, nhưng kiến thức này chỉ ở mức trung bình. Công tác tập huấn, tuyên truyền chưa được chú trọng. Trước những hạn chế đó, căn cứ vào quy định của pháp luật có liên quan, nghiên cứu đã đề xuất một số giải pháp về quản lý CTR trong quá trình canh tác lúa tại xã Mỹ Thuận như xây dựng hố thu gom và hỗ trợ kinh tế, kỹ thuật cho nông dân trong công tác xử lý CTR, tiếp tục khuyến khích nông dân ứng dụng công nghệ kỹ thuật trong quá trình canh tác, tăng cường tuyên truyền, tập huấn nâng cao hiểu biết người dân, phổ biến và áp dụng rộng rãi các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường. Nghiên cứu đã cung cấp cái nhìn tổng quan về lượng chất thải rắn phát sinh trong canh tác lúa tại địa phương. Kết quả cũng phản ánh rõ những hạn chế trong công tác quản lý hiện tại. Trên cơ sở đó, nghiên cứu đưa ra các giải pháp phù hợp nhằm cải thiện công tác quản lý, hướng đến mục tiêu bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng. Trong tương lai, cần mở rộng nghiên cứu đánh giá hiệu quả các giải pháp và tác động của chất thải đến môi trường nhằm hướng đến nền nông nghiệp bền vững.