Đánh giá vai trò của phụ nữ trong mô hình sinh kế thích ứng biến đổi khí hậu tại Vườn Quốc gia Tràm Chim tỉnh Đồng Tháp

Abstract

Phụ nữ đóng vai trò quan trọng trong xây dựng và duy trì các mô hình sinh kế thích ứng với biến đổi khí hậu, góp phần ổn định kinh tế gia đình và bảo tồn đa dạng sinh học. Nghiên cứu được thực hiện từ tháng 11 năm 2024 đến tháng 3 năm 2025 tại vùng đệm Vườn Quốc gia Tràm Chim, huyện Tam Nông, tỉnh Đồng Tháp. Nghiên cứu được thực hiện với mục đích làm rõ vai trò của phụ nữ trong các mô hình sinh kế đang áp dụng tại địa phương. Phương pháp chủ yếu được sử dụng là điều tra khảo sát, phỏng vấn, so sánh đánh giá với các nghiên cứu liên quan. Đồng thời, ứng dụng thống kê mô tả để so sánh sự khác biệt của các nhân tố trong nghiên cứu. Kết quả chỉ ra rằng các mô hình sinh kế chủ yếu của vùng nghiên cứu bao gồm: Mô hình phục hồi lúa ma – năng kim, Mô hình trữ cá mùa lũ, Mô hình đan lát lục bình, Mô hình nuôi ong. Trong đó, mô hình trữ cá mùa lũ ghi nhận mức độ tham gia của phụnữ cao nhất, trong khi mô hình phục hồi lúa ma – năng kim chưa thấy sự tham gia phụnữ, chủ yếu hưởng lợi gián tiếp từ phát triển du lịch. Phụ nữ thường đảm nhận quản lý việc nhà, chăm sóc con cái, nấu ăn, tham gia một số công đoạn sản xuất như thu hoạch, chế biến và bảo quản sản phẩm. Kết quả ghi nhận được những hạn chế của phụ nữ khi tham gia mô hình canh tác là việc nâng cao trình độ học vấn, quản lý và ra quyết định trong gia đình, sản xuất tạo ra thu nhập.Nghiên cứu này cũng cho thấy rằng phụ nữ tham gia mô hình sinh kế có nhiều thuận lợi như cải thiện thu nhập (80%), nâng cao kỹ năng (10%) và tăng sự tự tin trong công việc (1.8%). Tuy nhiên, phụ nữ cũng phải đối mặt với những khó khăn như ảnh hưởng sức khỏe, bất lợi về phân bố thời gian, khó khăn việc tiếp cận và hiểu biết các kỹthuật mới, rào cản trong việc ra quyết định và quản lý hoạt động sản xuất.Trên cơ sở đó, nghiên cứu đề xuất các giải pháp: nâng cao nhận thức, cải thiện điều kiện làm việc và kết nối thị trường nhằm nâng cao giá trị sản phẩm được xem là phù hợp nhằm giúp phụ nữ mở rộng hoạt động sản xuất, xây dựng và phát triển các mô hình sinh kế thích ứng biến đổi khí hậu.