Đánh giá nhận thức và hành vi của sinh viên Đại học Cần Thơ về tác động của vi nhựa đến sức khỏe và môi trường

Abstract

Ô nhiễm vi nhựa đang trở thành vấn đề môi trường cấp bách, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng và đa dạng sinh học trên toàn cầu. Nghiên cứu nhằm đánh giá mức độ nhận thức và hành vi của sinh viên Đại học Cần Thơ đối với vấn đề vi nhựa, đồng thời xác định các yếu tố ảnh hưởng đến sự sẵn sàng thay đổi thói quen sử dụng nhựa. Khảo sát được thực hiện với 200 sinh viên từ năm đơn vị đào tạo: Trường Bách Khoa (40 phiếu), Khoa Môi trường & TNTN (40 phiếu), Trường Nông Nghiệp (40 phiếu), Trường Thủy Sản (40 phiếu) và Trường Sư Phạm (40 phiếu). Kết quả cho thấy trên 80% sinh viên nhận diện đúng khái niệm và nguồn gốc vi nhựa, nhưng còn hạn chế về hiểu biết sâu liên quan đến đặc tính và cơ chế tác động đến sức khỏe. Tỷ lệ sinh viên thường xuyên sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần vẫn cao (hơn 60%), tuy nhiên 76,5% sẵn sàng thay đổi hành vi nếu có lựa chọn thay thế phù hợp. Phân tích thống kê cho thấy hệ số tương quan Pearson (r) giữa mức độ nhận thức và hành vi là 0,638, cho thấy mối liên hệ tương đối chặt chẽ và cùng chiều giữa hai yếu tố này. Điều đó có nghĩa là sinh viên có mức nhận thức cao hơn về tác động của vi nhựa thường có hành vi tích cực hơn trong việc hạn chế sử dụng sản phẩm nhựa. Phân tích hồi quy tuyến tính có mô hình hồi quy chưa chuẩn hóa như sau: Y = ꞵ0 + ꞵ1X1 + ꞵ2X2+ … + ꞵnXn chỉ ra rằng mức độ sẵn sàng thay đổi thói quen tăng khi nhận thức tăng 0,217 đơn vị. Tương tự, nhóm hành vi tăng một đơn vị làm cho mức độ sẵn sàng thay đổi thói quen tăng lần lượt 0,192, 0,201 và 0,270 đơn vị, cho thấy mối quan hệ tích cực giữa nhận thức, hành vi và ý định thay đổi. Tóm lại, dựa trên kết quả nghiên cứu, đề tài đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao nhận thức và điều chỉnh hành vi sinh viên như: tăng cường hoạt động giáo dục – truyền thông về vi nhựa, xây dựng mô hình trường học xanh, tích hợp nội dung môi trường vào chương trình đào tạo, và ban hành quy định kiểm soát sử dụng nhựa dùng một lần trong trường học.