"Luật quốc tế mềm” về phòng, chống khai thác bất hợp pháp, không có báo cáo, không theo quy định

Abstract

Từ đầu thế kỷ XXI, Tổ chức Nông nghiệp và Lương thực Liên hợp quốc (FAO) đã ban hành nhiều điều ước và văn kiện quốc tế (luật quốc tế mềm - soft law) nhằm thúc đẩy các quốc gia quyết tâm hạn chế và loại bỏ khai thác thủy sản bất hợp pháp, không có báo cáo, không theo quy định (IUU)1 trong đó có Kế hoạch hành động quốc tế để ngăn chặn, xác định và loại bỏ IUU năm 2001 (IPOA-IUU)2 và Hướng dẫn tự nguyện về Hoạt động của quốc gia mà tàu mang cờ năm 2014 (Hướng dẫn 2014)3. Về bản chất, IPOA-IUU và Hướng dẫn 2014 là “luật quốc tế mềm” nên việc thực hiện chúng phụ thuộc vào ý chí chính trị của các quốc gia. Là quốc gia đứng thứ 3 thế giới về khai thác thủy sản4, Việt Nam đã từng bước hoàn thiện hệ thống pháp luật thủy sản theo hướng hài hòa với pháp luật quốc tế, đặc biệt là pháp luật của Liên minh châu Âu (EU) và “luật quốc tế mềm” được ban hành trong khuôn khổ của FAO. Từ thực tiễn nói trên, trong bài viết này, tác giả sẽ làm rõ ba nội dung: (i) Khai thác IUU và luật pháp quốc tế; (ii) Hiệu quả của việc các quốc gia có cảng áp dụng Hướng dẫn 2014 và (iii) Khả năng áp dụng, nội luật hóa IPOA-IUU và Hướng dẫn 2014 của Việt Nam để phòng, chống khai thác IUU.