Đánh giá chất lượng nước dưới đất sử dụng chỉ số GWQI và rủi ro sức khỏe tại quận Cái Răng và huyện Vĩnh Thạnh, Thành phố Cần Thơ

Abstract

Trong bối cảnh nước mặt chịu ảnh hưởng từ ô nhiễm và biến đổi khí hậu, nước dưới đất dần đóng vai trò quan trọng cung cấp nguồn nước chính cho các hoạt động sống của con người và sinh vật. Nghiên cứu này được thực hiện nhằm đánh giá biến động chất lượng nước dưới đất, đánh giá rủi ro sức khỏe và hiện trạng công tác quản lý tại khu vực quận Cái Răng và huyện Vĩnh Thạnh. Mẫu nước thu thập tại 4 vị trí thuộc quận Cái Răng, 3 vị trí tại huyện Vĩnh Thạnh và 8 thông số chất lượng nước khác nhau đã được phân tích. Dữ liệu được sử dụng để so sánh với QCVN 09:2023/BTNMT, tính toán chỉ số chất lượng nước dưới đất (GWQI), phân tích thành phần chính (PCA), phân tích cụm (CA), và các rủi ro không gây ung thư đối với sức khỏe người lớn và trẻ em. Kết quả cho thấy nước dưới đất ở một số địa điểm, đặc biệt là ở VT3, bị ô nhiễm nặng bởi coliform. Ngoài ra, 2 thành phần chính từ kết quả PCA tại Cái Răng có thể giải thích 93,31% và tại Vĩnh Thạnh có 2 thành phần chính giải thích 100% tổng biến động của chất lượng nước dưới đất. Điều này cho thấy các nguồn ô nhiễm tiềm ẩn là các quá trình địa hóa, hoạt động nông nghiệp, nước thải sinh hoạt và có thể do xâm nhập nước biển. Kết quả CA cho thấy các vị trí quan trắc tại hai quận huyện có thể được chia thành 2 cụm dựa trên sự tương đồng về chất lượng nước dưới đất; nhóm ô nhiễm nhất được tìm thấy tại cụm II (VT2 và VT3). Giá trị GWQI dao động từ 28,69 đến 337,19, với khoảng 57,16% tổng số mẫu phân loại chất lượng nước từ “tốt” đến “rất tốt”. Tỷ lệ trẻ em và người lớn bị đe dọa bởi các tác động xấu đến sức khỏe do uống nước dưới đất có chứa các chất không gây ung thư (NO3- và Mn) dao động từ 0,66 đến 5,11 chiếm 85,7% ở trẻ em có nguy cơ cao hơn so với người lớn. Thông số Coliform là thông số ảnh hưởng chính đến chất lượng nước dưới đất và cần đưa vào chương trình quan trắc. Những phát hiện của nghiên cứu này có thể cung cấp thông tin hữu ích cho các nhà quản lý trong việc xây dựng các chiến lược quản lý nước dài hạn để bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Tuy nhiên, cần mở rộng nghiên cứu về đánh giá rủi ro sức khỏe giúp có cái nhìn tổng quan hơn nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng.