Quản trị địa phương nhìn từ cơ chế phân quyền dưới triều Nguyễn, giai đoạn 1802-1832: Lịch sử và kinh nghiệm

Abstract

Quản trị địa phương (Local Governance) là cách tiếp cận theo hướng gắn với quá trình phân quyền tại nhiều nước trên thế giới bắt đầu từ giữa thế kỷ XX cho đến nay. Trong lịch sử Việt Nam ở một số giai đoạn cụ thể, cơ chế phân quyền đã được áp dụng trên thực tế, cho dù tên gọi có thể khác nhau. Ngay từ đầu thế kỷ XIX, mặc dù định hướng của mô hình nhà nước triều Nguyễn là trung ương tập quyền, nhưng do tác động bởi bối cảnh lịch sử, cơ chế phân quyền đặc biệt đã được áp dụng như là giải pháp tình thế cho thời kỳ quá độ để tiến đến tập quyền hoàn toàn. Bài viết tập trung làm rõ một số nội dung cơ bản của cơ chế phần quyền trong ba mươi năm đầu triều Nguyễn với sự ra đời, tồn tại của Bắc thành và Gia Định thành. Đây chính là biểu hiện rõ nét cho cơ chế phân quyền đầu thế kỷ XIX nhưng không đi lệch khỏi quỹ đạo của mô hình nhà nước tập quyền mà triều Nguyễn hướng đến.