Nghiên cứu tiết Thường tân và các tiết lễ liên quan

Abstract

Thường tân (嘗新) là lễ tiết tế thần để cảm ơn thần đã ban cho thóc lúa. Khi nông nghiệp còn chiếm vị trí chủ đạo trong nền kinh tế, đây là lễ tiết rất phổ biến trong làng xã. Ghi chép sớm nhất bằng chữ quốc ngữ về Thường tân là một số sách báo đầu thế kỷ XX, và đến gần đây, vẫn có những nghiên cứu đề cập tới lễ tiết này. Tuy nhiên, khi đối chiếu những ghi chép kể trên với các thông tin trong các văn bản tục lệ Hán Nôm, thì thấy có khá nhiều điểm khác biệt. Bài viết này sẽ từ thông tin trong văn bản tục lệ Hán Nôm để nghiên cứu tiết Thường tân và những lễ tiết có liên quan trong lịch sử ở các phương diện: thời điểm tổ chức, mối quan hệ của tên tiết lễ với tháng tổ chức lễ tiết; khái niệm “Thường tân/Thường tiên”, “Cơm mới”, “Xôi mới”, “Trùng thập”; số lần tổ chức lễ tiết trong năm v.v..., nhằm bổ sung cho những ghi chép của người đi trước, giúp người đọc có một cái nhìn hệ thống và xác đáng hơn về lễ tiết này.