Đặc điểm kiến trúc lăng mộ An Bằng, thành phố Huế = Architectural features of An Bang tombs in Hue City

Abstract

Nghiên cứu khảo sát 353 lăng mộ tại làng An Bằng (thành phố Huế) trên diện tích khoảng 13,59 ha nhằm nhận diện các đặc điểm kiến trúc - nghệ thuật và những yếu tố chi phối hình thái lăng mộ. Dữ liệu được thu thập thông qua đo vẽ, chụp ảnh, phỏng vấn thợ xây và cư dân địa phương; các hồ sơ mặt bằng, mặt đứng, mặt cắt được lập và mô hình hóa bằng AutoCAD/SketchUp. Kết quả cho thấy các lăng mộ có bố cục đối xứng, mô phỏng mô típ kiến trúc cung đình và thể hiện sự dung hợp tín ngưỡng của Phật giáo, Nho giáo, Công giáo, Đạo giáo và tín ngưỡng dân gian. Niên đại phần lớn sau năm 1990, trong đó giai đoạn 2001–2010 chiếm tỷ lệ cao nhất (37%). Khoảng 88% lăng có tường thành; 53% có nhà bia (tứ giác 56%, lục giác 42%, vòm 2%); 334/353 có quách dạng chữ nhật. Lối vào phổ biến gồm tứ trụ (54%), tứ trụ biến thể (23%), tam quan (18%) và nhất quan/song trụ (5%). Vật liệu chủ đạo là xi măng sơn màu, gạch đá mài và khảm sành sứ. Nghiên cứu góp phần nhận diện giá trị văn hóa - kiến trúc của quần thể lăng mộ An Bằng, đồng thời gợi mở hướng kiểm kê, bảo tồn, diễn giải - du lịch văn hóa và quản lý xây dựng phù hợp bối cảnh đương đại.