Phân tích hiệu quả tài chính của mô hình nuôi cá trên ruộng lúa trong mùa lũ ở huyện Phụng Hiệp, tỉnh Hậu Giang

Abstract

Đề tài này được thực hiện nhằm phân tích thực trạng sản xuất và đánh giá hiệu quả tài chính của mô hình nuôi cá ruộng ở huyện Phụng Hiệp, tỉnh Hậu Giang từ đó đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả tài chính của mô hình này. Số liệu được thu thập từ phỏng vấn ngẫu nhiên 69 hộ nuôi cá ruộng năm 2024 tại 3 xã Hòa An, Hòa Mỹ và Hiệp Hưng của huyện Phụng Hiệp, tỉnh Hậu Giang. Thống kê mổ tả được sử dụng để mô tả thực trạng sản xuất, hiệu quả tài chính và các khó khăn mà người nuôi cá ruộng đang gặp phải. Bên cạnh đó, phương pháp phân tích hồi quy tương quan tuyến tính bội được áp dụng để xác định các yếu tố có thể ảnh hưởng đến tỷ suất lợi nhuận của mô hình. Phân tích so sánh trung bình 2 tổng thể độc lập T-Test được sử dụng để so sánh một số chỉ tiêu giữa 2 nhóm, giải thích sâu cho kết quả phân tích hồi quy. Kết quả của nghiên cứu cho thấy diện tích trung bình của mô hình nuôi cá ruộng khoảng 3,1 ha/hộ, số năm kinh nghiệm của người nuôi cá ruộng khoảng 10 năm. Mô hình nuôi cá ruộng diễn ra trong mùa lũ, từ tháng 8 đến tháng 11 hàng năm, với hình thức nuôi quảng canh cải tiến, cá sử dụng thức ăn tự nhiên trong ruộng là chính, với mật độ thả trung bình 1.208 con/ha, bao gồm cá chép và mè hoa với mật độ thả lần lượt khoảng 458 và 750 con/ha. Tỷ lệ sống trung bình của các loài cá nuôi đạt hơn 50% và tổng năng suất thu hoạch cá nuôi đạt 641 kg/ha. Ngoài cá nuôi, có khoảng 86,5 kg/ha các loài cá tự nhiên và 131 kg/ha ốc bươu vàng cũng được thu hoạch trong ruộng. Phần lớn cá thịt được bán đến thương lái thông qua quen biết và cò cá, và chưa có hình thức hợp đồng thương mại rõ ràng giữa người bán cá và người mua cá, chỉ giao kết bằng thỏa thuận miệng. Tổng chi phí của mô hình nuôi cá ruộng là 5,21 triệu đồng/ha, tổng doanh thu là 10,99 triệu đồng/ha, lợi nhuận ròng là 5,77 triệu đồng/ha, thu nhập là 7,30 triệu đồng/ha và tỷ suất lợi nhuận/chi phí là 1,78 lần. Có 8 yếu tố ảnh hưởng đến tỷ suất lợi nhuận/chi phí của mô hình nuôi cá ruộng. Trong đó 5 yếu tố ảnh hưởng tích cực đến tỷ suất lợi nhuận của mô hình: chi phí cá mè hoa giống, diện tích mặt nước, bán lúa chét cho vịt chạy đồng, kết hợp nuôi vịt và năng suất thuần cá nuôi. Ba yếu tố ảnh hưởng tiêu cực đến tỷ suất lợi nhuận của mô hình: tỷ lệ phần trăm mương trong ruộng lớn, có đăng lưới bảo vệ cá và có thực hiện hợp đồng bán cá. Các khó khăn mà người nuôi gặp phải gồm: giông bão, nước nổi cao gây thất thoát cá, khó nuôi cá chép, thiếu lao động thu hoạch cá, thiếu nước đầu vụ nuôi cá, cá giống hao hụt lúc thả và nạn trộm cáp cá. Để cải tiến mô hình nuôi cá ruộng, nghiên cứu này đề xuất một số giải pháp liên quan đến: (1) Hạn chế cá hao hụt và thất thoát cá nuôi để nâng cao năng suất cá; (2) Không gia tăng tỷ lệ phần trăm diện tích mương so với tổng diện tích mặt nước nuôi cá; (3) Tăng mật độ thả cá mè hoa; (4) Giảm chi phí xây dựng quầng nuôi cá và kỹ thuật dẫn dụ cá tự nhiên vào ruộng nuôi; (5) Kết hợp nuôi vịt hay bán lúa chét cho vịt chạy đồng và (6) Tổ chức ký kết hợp đồng cung cấp cá giống và tiêu thụ cá thịt.