Phân tích giá gạo xuất khẩu của Việt Nam, giai đoạn 2015-2024

Abstract

Lúa gạo Việt Nam đã và đang có nhiều đóng góp tích cực vào kim ngạch xuất khẩu của nước ta và đã ghi nhận được những thành tựu đáng kể. Theo số liệu thống kê từ bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, sản lượng lúa gạo của Việt Nam liên tục tăng, nhờ vào ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, cải thiện giống lúa và nâng cao năng suất. Điều này đã tạo ra nguồn cung dồi dào, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của thị trường trong và ngoài nước. Năm 2023 đánh dấu một cột mốc quan trọng trong ngành lúa gạo Việt Nam. Theo số liệu của Tổng cục Hải quan (2023), Việt Nam xuất khẩu 8,13 triệu tấn gạo, tăng 14,4% về lượng, với trị giá 4,67 tỷ USD, tăng 35,3% về kim ngạch so với cùng kỳ năm 2022. Giá xuất khẩu gạo bình quân đạt 575 USD/tấn, tăng 18,26% so với mức bình quân năm 2022. Kim ngạch xuất khẩu gạo tăng trong những năm gần đây đóng góp quan trọng vào tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước, giúp Việt Nam liên tục nằm trong nhóm các nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới mang lại nguồn thu ngoại tệ lớn góp phần ổn định nền kinh tế. Giá gạo xuất khẩu của Việt Nam nhìn chung 10 năm trở lại đây tự năm 2014 đến năm 2023 có xu hướng tăng nhưng có nhiều biến động. Năm 2014 giá gạo xuất khẩu trung bình của Việt Nam ở mức 439 USD/ tấn giá tại cửa khẩu (FOB) tăng 2% so với năm 2013. Tuy nhiên đến năm 2015 giá gạo xuất khẩu bình quân chỉ còn khoảng 426 USD/ tấn giảm 8,05% so với cùng kỳ năm 2014. Trong những năm tiếp theo giá gạo có xu hướng tăng đến năm 2019 đã chững lại và giảm xuống còn 428 USD/tấn và giảm 14,9% so với cùng kỳ năm 2018. Năm 2020, 2021 tiếp tục tăng với giá trị xuất khẩu bình quân là (499,3; 526) USD/tấn năm 2022 lại sụt giảm. Đỉnh điểm năm 2023 giá gạo xuất khẩu bình quân đạt 575 USD/tấn cao nhất trong 10 năm qua. Giá gạo biến động mạnh do nhiều nguyên nhân vi mô và vĩ mô tác động. Do ảnh hưởng của các yếu tố như biến đổi khí hậu, lệnh cấm xuất khẩu gạo của Chính phủ Ấn Độ, giá gạo tăng cao Trung Quốc hạn chế nhập khẩu gạo, .. Sự sụt giảm sản lượng này, kết hợp với nhu cầu tiêu thụ gạo ngày càng tăng, đã đẩy giá gạo lên mức cao kỷ lục. Trong bối cảnh khủng hoảng nguồn cung gạo toàn cầu trong hai năm qua, việc dự báo giá gạo trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết đối với Việt Nam. Theo Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO), sản lượng gạo toàn cầu đã giảm còn 42,6 triệu tấn trong năm 2023 giảm 2,6% so với cùng kỳ tháng 1 năm 2022 (FAO, 2023). Việt Nam, với vai trò là một trong những nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới, chịu ảnh hưởng trực tiếp từ những biến động này. Từ những lý do trên, việc nghiên cứu đề tài “Phân tích giá gạo xuất khẩu của Việt Nam, giai đoạn 2015 - 2024” để biết giá gạo từ đó đề xuất một số khuyến nghị giúp kiểm soát sự biến động giá nhằm góp phần ổn định hoạt động sản xuất của ngành hàng lúa gạo trong nước trong thời gian tới.