So sánh thực trạng canh tác và hiệu quả tài chính giữa mô hình canh tác lúa thông thường và theo hướng hữu cơ tại xã Hòa An, huyện Phụng Hiệp, tỉnh Hậu Giang

Abstract

Nhằm từng bước hướng người dân sản xuất lúa theo hướng hữu cơ đề tài này được thực hiện nhằm phân tích thực trạng canh tác, hiệu quả tài chính, các khó khăn từ đó đề xuất giải pháp cải tiến cho mô hình sản xuất lúa theo hướng hữu cơ tại xã Hòa An, huyện Phụng Hiệp, tỉnh Hậu Giang. Số liệu sơ cấp liên quan đến canh tác lúa vụ Đông Xuân (ĐX) 2023-2024 và Hè Thu (HT) 2024 được thu thập từ 43 hộ bằng cách phỏng vấn trực tiếp 21 nông dân trong nhóm canh tác lúa theo hướng hữu cơ và 22 nông dân lân cận ở nhóm canh tác lúa thông thường tại xã Hòa An. Thống kê mô tả và so sánh trung bình 2 tổng thể độc lập T-Test được sử dụng để mô tả và so sánh các chỉ tiêu đặc điểm nông hộ, kỹ thuật canh tác, hiệu quả tài chính giữa 2 nhóm canh tác lúa. Phân tích hồi quy tương quan tuyến tính bội được áp dụng để xác định các yếu tố ảnh hưởng đến lợi nhuận và tỷ suất lợi nhuận của vụ lúa ĐX 2023-2024 và HT 2024. Kết quả của nghiên cứu cho thấy nhóm hộ canh tác lúa theo hướng hữu cơ có nhiều đất trồng lúa nhưng số lao động nhà tham gia sản xuất lúa ít hơn so với nhóm còn lại. Trung bình lượng lúa giống sử dụng trong mô hình canh tác lúa theo hướng hữu cơ ở cả 2 vụ ĐX và HT lần lượt là 97,0 và 113,3 kg/ha thấp hơn so với ở nhóm canh tác lúa thông thường do có 33,3% số hộ trong nhóm canh tác lúa theo hướng hữu cơ đã áp dụng phương pháp sạ hàng trong khi các nông dân còn lại áp dụng phương pháp sạ lan. Ở cả 2 vụ ĐX và HT nhóm nông dân canh tác lúa theo hướng hữu cơ sử dụng lượng phân đạm và lân nhiều hơn so với nhóm canh tác lúa thông thường. Trong khi đó, nhóm nông dân canh tác lúa thông thường sử dụng lượng phân kali nhiều hơn so với nhóm nông dân canh tác lúa theo hướng hữu cơ. Năng suất lúa và giá bán lúa ở cả 2 vụ ĐX và HT không khác biệt giữa 2 nhóm mô hình canh tác. Hiện chưa có đơn vị nào thực hiện hợp đồng thu mua lúa với nông dân sản xuất lúa theo hướng hữu cơ. Tổng chi phí sản xuất lúa ở nhóm nông dân canh tác lúa theo hướng hữu cơ ở vụ ĐX và HT lần lượt là 23,68 và 21,30 triệu đồng/ha cao hơn so với nhóm canh tác lúa thông thường 24,3% (ĐX) và 22,1% (HT) do lượng phân vô cơ không được giảm trong mô hình canh tác lúa theo hướng hữu cơ. Tỷ suất lợi nhuận ở mô hình canh tác lúa theo hướng hữu cơ ở vụ ĐX và HT lần lượt là 1,97 và 1,00 lần thấp hơn 0,82 và 0,45 lần so với mô hình canh tác lúa thông thường lần lượt ở vụ ĐX và HT. Có 7 và 8 yếu tố ảnh hưởng lần lượt đến tỷ suất lợi nhuận của vụ lúa ĐX và HT. Các giải pháp cải tiến mô hình canh tác lúa theo hướng hữu cơ là: (1) Giảm lượng giống bằng cách áp dụng phương pháp sạ hàng và trang bằng mặt ruộng; (2) Tuyên truyền, tập huấn để giảm lượng phân đạm và lân; mạnh dạn thay thế phân vô cơ bằng phân hữu cơ; và (3) Kết hợp đồng bộ nhiều kỹ thuật: sử dụng giống kháng sâu bệnh, ít đổ ngã, kỹ thuật canh tác IPM, ứng dụng cơ giới hóa, xây dựng trạm bơm nước tập thể và tìm đầu ra cho sản phẩm lúa canh tác theo hướng hữu cơ với giá bán hợp lý.