Nghiên cứu xác định dòng sông Tiêu Tương cổ (Bắc Ninh) (qua phương pháp tiếp cận liên ngành)

Abstract

Tiêu Tương là một dòng sông cổ có vị trí quan trọng đối với sự hình thành dân cư, phát triển kinh tế, xã hội và văn hoá của xứ Bắc-Bắc Ninh. Hiện nay dòng sông này đã bị bồi lấp gần hết, chỉ còn lại một số ao, đầm, hồ còn sót lại các làng xã. Qua một số cuộc khai quật khảo cổ học ở vùng Hà Bắc (cũ) vào những năm 60, 70 của thế kỷ XX có thể thấy, ngay từ sớm dòng sông này đã có vị trí trọng yếu trong việc hình thành dân cư và nối kết các trung tâm chính trị, văn hoá lớn của Đại Việt trong nhiều thế kỷ. Tuy nhiên đến nay, đa phần các tài liệu đều mô tả sông Tiêu Tương một cách hết sức sơ lược, nên rất khó để xác định dấu vết dòng chảy một cách chính xác. Trong nghiên cứu này, chúng tôi dựa trên cứ liệu sử học, các nguồn thư tịch cổ, hệ thống bản đồ cổ, ứng dụng hệ thống thông tin địa lý (GIS) và phương pháp tiếp cận liên ngành để tìm lại vết tích của sông Tiêu Tương; sau đó tái hiện lại dòng chảy của sông trên bản đồ hiện tại. Qua đó có thể đánh giá đúng vị trí trung tâm của Tiêu Tương trong việc kết nối giao thông, giao thương, chính trị và văn hoá giữa Thăng Long với Kinh Bắc và trong nội vùng Kinh Bắc.