Ứng dụng thụ thể PD-1 trong liệu pháp miễn dịch điều trị ung thư: Từ phát hiện đến giải Nobel Y học 2018

Abstract

Liệu pháp miễn dịch trong ung thư, trong những năm gần đây đã đạt được những bước tiến quan trọng. Kháng thể đơn dòng ức chế điểm kiểm soát PD-1 được FDA (Mỹ), Châu Âu và Nhật Bản lần đầu tiên được chấp nhận sử dụng trong điều trị ung thư da (2014) và ung thư phổi không tế bào nhỏ (2015) đồng thời nhiều loại thuốc đang trong giai đoạn nghiên cứu và thử nghiệm lâm sàng. Và gần đây nhất, giáo sư Takusu Honjo, người tìm ra vai trò của PD-1 trong liệu pháp miễn dịch, đã được trao tặng giải thưởng Nobel Y học năm 2018, cùng với James Allison, người đã phát hiện ra thụ thể CTLA-4. Phát hiện này là nền móng cho liệu pháp miễn dịch mà trong đó các tế bào miễn dịch của chính cơ thể người bệnh được kích hoạt và tấn công tế bào ung thư. Liệu pháp miễn dịch đã cho thấy hiệu quả kéo dài sự sống, thậm chí loại bỏ được các tế bào ung thư trên những bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối. Công trình của Honjo và Allison đã dựng lên một trụ cột mới trong liệu pháp điều trị ung thư, với một nguyên tắc hoàn toàn khác với các liệu pháp cổ điển. Bởi, thay vì tác động trực tiếp lên tế bào ung thư, mà tác động lên các “điểm kiểm soát” trong hệ miễn dịch của người bệnh, đây được coi là một sự đột phá về cách tiếp cận và đã mở ra một thời kỳ mới trong điều trị ung thư. Bài tổng quan này sẽ mô tả công trình của giáo sư Honjo đi từ phát hiện, cơ chế và ứng dụng trên lâm sàng của thụ thể PD-1 cũng như định hướng tương lai của liệu pháp miễn dịch này trong điều trị ung thư.