Từ lời dụ đầu năm Mậu Tuất - 1838 của vua Minh Mệnh

Abstract

“Ghét khó nhọc, thích nhàn rỗi, đó là thường tính của người ta, mà làm quen cần khổ, mới là dân đời thịnh trị. Vả lại, việc ngăn giữ nước sông, Trẫm sở dĩ ngày đêm lo tính, không tiếc phí tổn, chỉ lấy chống lụt, giữ việc làm ruộng làm kế nuôi dân ta, đến khi khởi công sửa đắp, đổi bỏ tệ cũ thuê khoán, chuyên thuê dân trong hạt⁽¹⁾, cốt để cho bờ sông giữ vững, đã có thể cho dân được ở yên mà tiền gạo chi ra lại có thể giúp lương ăn cho dân. Trẫm để tâm đến lương thực cho dân như thế là nhất. Không ngờ trong dân thường có kẻ quen thói lười biếng, lại cùng hùa nhau thuê người khác làm, hoặc có thể do bọn hào dịch gian dối, sâu mọt, đặt điều dọa nạt mà dân chúng không biết, không dám thò đầu ra làm việc, cùng nhau đóng góp thuê tiền, để cho chúng kiếm lợi. Ở đó tình trạng như thế không những tốn không của kho nhà nước, mà dân ta lại phải khổ lụy. Trẫm nghe tin đó, rất lấy làm bất bình”. Trích dẫn lời dụ đầu năm Mậu Tuất - 1838 của vua Minh Mệnh.