Tạm thời hay bền vững: sinh kế nông thôn trong bối cảnh công nghiệp hóa ở một xã đồng bằng Bắc bộ Việt Nam

Abstract

Thông qua trường hợp một xã nông thôn miền Bắc Việt Nam, bài viết này phản biện hai quan điểm phổ biến trong các nghiên cứu hiện nay về vai trò của các sinh kế nông thôn “truyền thông” như trồng trọt, chăn nuôi và nghề phụ trong bối cảnh của thời kỳ công nghiệp hóa. Một quan điểm cho rằng các sinh kế đó sẽ không còn giá trị và sớm bị thay thế bởi các sinh kế hiện đại gắn liền với nền văn minh công nghiệp. Quan điểm khác cho rằng các sinh kế truyền thống sẽ tiếp tục tồn tại nhưng chỉ là tạm thời, và sớm muộn sẽ bị thay thế hoàn toàn khi người dân nông thôn yên tâm với nghề công nhân và quyết định gắn bó lâu dài với môi trường công nghiệp. Bài viết cho thấy mặc dù người dân địa phương coi nghề công nhân là sinh kế quan trọng để nâng cao thu nhập, họ vẫn duy trì các sinh kế truyền thống như là “giải pháp an toàn” để thích nghi với sự bấp bênh của môi trường công nghiệp. Quan trọng hơn, với họ, các sinh kế đó không phải là giải pháp tạm thời, mà chính là nền tảng lâu dài cho tương lai phía trước.