Tư pháp quốc tế và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp – Thực tiễn ở Mỹ, châu Âu và khả năng khởi kiện yêu cầu bồi thường thiệt hại cho các nạn nhân sự cố môi trường Formosa ở Việt Nam

Abstract

Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp thể hiện chủ yếu thông qua các cam kết không vi phạm quyền con người và gây ô nhiễm môi trường. Các tập đoàn đa quốc gia với công ty mẹ ở các nước phát triển thường thiết lập các công ty con ở các nước nhận đầu tư kém phát triển hơn với luật pháp cũng như các tiêu chuẩn trách nhiệm xã hội kém hơn. Khi các công ty này gây thiệt hại về quyền con người hoặc môi trường, lao động..., một câu hỏi thường đặt ra là liệu các nạn nhân ở các nước nhận đầu tư có thể khởi kiện công ty mẹ hoặc tập đoàn đó ở tòa án của nước nơi thường trú của các công ty mẹ và yêu cầu áp dụng các quy chuẩn trách nhiệm pháp lý của các nước này hay không? Bài viết khảo sát các vụ kiện đòi bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng đối với các công ty mẹ thường trú ở Mỹ và châu Âu để đưa ra những nhận định về khả năng thành công của các đơn kiện này ở cấp độ thẩm quyền của tòa án và nội dung luật áp dụng. Bài viết cũng gợi ý khả năng nạn nhân Việt Nam khởi kiện ở tòa án nơi thường trú của công ty mẹ như Formosa Đài Loan yêu cầu bồi thường thiệt hại do sự cố môi trường ở 4 tỉnh ven biển miền Trung Việt Nam.