Nhìn lại cuộc di cư lớn của người Hoa vào Đàng trong năm Kỷ Mùi (1679)

Abstract

Không kể những người di cư tự phát và đơn lẻ, cuộc di cư của nhóm Dương Ngạn Địch và Trần Thượng Xuyên vào năm Kỷ Mùi (1679) là cuộc di dân có tổ chức lớn nhất đầu tiên của người Hoa vào Đàng Trong. Từ trước đến nay, khi nhắc đến sự kiện này, các nhà nghiên cứu chủ yếu dựa vào các công trình sử học đầu thế kỷ XIX (Gia định thành thông chí, Đại Nam thực lục, Đại Nam nhất thống chí…) để phục dựng lại quá trình di cư, định cư của nhóm “phản Thanh phục Minh” này đối với vùng đất Nam Bộ trong buổi đầu. Tuy nhiên, trên cơ sở đối sánh các công trình trên với những ghi chép của Nguyễn Khoa Chiêm, Lê Quý Đôn (ở thế kỷ XVIII) cùng một số sử liệu nước ngoài, tác giả cho rằng cần phải có sự nghiên cứu, đánh giá lại về cuộc di cư lớn này của người Hoa ở cuối thế kỷ XVII.