Đối thoại liên văn hóa từ Những đêm trắng của Fyodor Dostoevsky đến Người yêu dấu của Sanjay Leela Bhansali

Abstract

Bài viết này tiếp cận vấn đề cải biên như một phương thức dịch thuật, cụ thể là dịch liên kí hiệu. Đây là hướng tiếp cận tác phẩm văn học và bộ phim cải biên không mới trên thế giới nhưng chưa được ứng dụng nhiều tại Việt Nam. Thông qua việc phân tích một cách hệ thống những chuyển dịch về hình tượng nghệ thuật và cấu trúc tự sự từ văn bản nguồn đến văn bản đích, chúng tôi bước đầu đưa ra những diễn giải về ý nghĩa của sự chuyển dịch đó. Trong bài viết, chúng tôi lựa chọn đối tượng là truyện vừa Những đêm trắng (1848) của Fyodor Dostoevsky và phiên bản cải biên Người yêu dấu (2007) của đạo diễn Sanjay Leela Bhansali, từ đó xem xét sự chuyển dịch văn hóa từ bối cảnh xã hội Nga thế kỷ XIX sang bối cảnh Ấn Độ đương đại. Chúng tôi nhấn mạnh chiến lược bản địa hóa của đạo diễn thông qua các mã văn hóa đặc trưng của Ấn Độ trong bộ phim đó là: Câu chuyện tình yêu lãng mạn, không - thời gian phố Đèn đỏ, sự hòa hợp tôn giáo và thể loại phim múa hát Masala.