Quan điểm về vương đạo bá đạo trong lịch sử Nho học

Abstract

Lý luận về vương đạo và bá đạo là một trong những lý luận cơ bản của chính trị học Nho giáo. Bài viết xem xét sự tiến triển của quan điểm vương đạo và bá đạo trong lịch sử Nho học, trải qua các thời kỳ từ Nho giáo tiên Tần đến Tống Nho, cụ thể là từ sự xuất hiện của thuật ngữ “vương đạo” trong Kinh thư, qua các nhà tư tưởng tiên Tần, như Khổng Tử, Mạnh Tử, Tuân Tử đến những luận bàn của Chu Tử. Trong một thời gian vài nghìn năm như vậy, khái niệm vương đạo và bá đao cùng với thái độ của Nho học đối với vương đạo và bá đạo đã có những điểm thay đổi và cả những điểm không thay đổi. Qua những xem xét đó, có thể thấy được một số khía cạnh quan trọng mang tính bản chất của lý luận chính trị Nho giáo.