Hành trạng Nguyễn Khản và hai bài ca trù còn lại của ông

Abstract

Nguyễn Khản (1734 - 1786) là bậc đại thần thời Lê Trung hưng. Ông thường soạn những điệu hát mới- tức thể loai hát nói cho hoạt động ca nhạc của giáo phường. Nhưng do hoàn cảnh lịch sử, hành trạng của ông chưa từng được giới thiệu và các bài hát nói đó phần lớn bị thất tán. Khi nghiên cứu về thơ văn Nôm của họ Nguyễn Tiên Điền, chúng tôi thấy có hai bài hát nói của ông được giới thiệu, tuy nhiên, hai bài ca này còn tồn tại một số ý kiến về tác giả. Vì vậy, bài viết nghiên cứu hành trạng của Nguyễn Khản, tìm hiểu lịch sử truyền bản của hai bài ca, giải nghĩa nội dung hai bài ca và phân tích thông tin liên quan để thấm định tác giả đích thực của chúng. Qua những thông tin có được, bài viết nhân định bài “Bất như nhàn” là do Nguyễn Khản làm trong khoảng thời gian ông lánh nạn kiêu binh ở Hồng Lĩnh (1784 - 1786), còn bài “Tư mỹ nhân” rất có khả năng do ông làm sau khi người vợ thứ hai qua đời (1780).