Tái phân kì văn bản hương ước Việt Nam

Abstract

Hương ước là văn bản ghi chép những quy định trong nội bộ làng xã. Các học giả Việt Nam thường chia hương ước thành 3 giai đoạn: Cổ (1921 trở về trước); Cải lương (1921 đến 1945); Mới (từ đầu thập kỷ 90 của thế kỷ XX đến nay). Qua khảo sát văn bản hương ước Hán Nôm, người viết nhận thấy cách phân kỳ hương ước nói trên chưa thực sự hợp lý: giữa hương ước cổ và hương ước cải lương còn có một giai đoạn nữa - cải lương thí điểm (từ khoảng 1905/1906 đến trước ngày 12 tháng 8 năm 1921). Hương ước cải lương thí điểm có vai trò “bản lề” giữa hương ước cổ và cải lương, với những đặc điểm riêng. Vì vậy, nó có một vị trí đặc định trong hương ước Việt Nam. Từ kết quả khảo sát, bài viết đưa ra nhận định: hương ước Việt Nam nên được chia thành 4 giai đoạn: Cổ, Cải lương thí điểm, Cải lương và Mới.