Nguyên tắc tiếp cận dựa trên quyền con người trong pháp luật hình sự Việt Nam

Abstract

Tiếp cận dựa trên quyền (right-based approach) là một xu hướng đang được khuyến khích và thực hiện ở nhiều quốc gia trong việc xây dựng và thực hiện pháp luật. Tiếp cận trên cơ sở quyền là lấy tiêu chuẩn quyền con người là mục tiêu đạt được và hơn thế nữa “không chỉ quan tâm tới việc đạt được mục tiêu, mà còn quan tâm thích đáng tới quy trình, cách thức được lựa chọn để đạt được những mục tiêu đó”. Quan niệm này về tiếp cận trên cơ sở quyền thể hiện đầy đủ nhất trong lĩnh vực tư pháp hình sự. Ở đó, mục đích đạt được là bảo vệ quyền con người trong pháp luật hình sự (luật nội dung) và cách thức đạt được đó chính là pháp luật tố tụng hình sự (luật hình thức). Việt Nam đang xây dựng nhà nước pháp quyền - nhà nước mà ở đó, quyền con người được ghi nhận, bảo đảm và bảo vệ. Chính vì vậy, xu hướng xây dựng và thực hiện pháp luật trên cơ sở quyền là hoàn toàn phù hợp. Trong bài viết này, tác giả phân tích một cách cụ thể về cách tiếp cận cũ về pháp luật hình sự (PLHS); các nội dung về tiếp cận quyền con người trong xây dựng PLHS trong giai đoạn hiện nay; từ đó đưa ra một số đề xuất hoàn thiện PLHS Việt Nam từ phương diện tiếp cận quyền con người.