Lý luận về tuyển dụng hiền tài chính trị trong khoa cử Việt Nam thế kỷ XVIII

Abstract

Khoa cử có mục tiêu thực tiễn là tìm kiếm nhân tài tham gia vào bộ máy chính trị, giúp vua trị nước. Nhân tài được hiểu là người thông kim bác cổ, nắm chắc tri thức chính trị Nho học cổ kim để vận dụng vào giải quyết thấu đáo các vấn đề chính trị thực tiễn, phục vụ yêu cầu trị nước. Khoa cử Việt Nam thế kỷ XVIII được triều Lê trung hưng cổ súy lấy học vấn Nho gia về chính trị làm nội dung duy nhất khảo hạch sĩ tử của các bài thi, trong đó quan trọng nhất là bài Văn sách. Trong bài viết này, qua phân tích ba bài văn sách của Ngô Thì Nhậm, Phan Huy Ích và Lê Quý Đôn ở các khoa thi Hương, thi Hội, thi Đình, tác giả giới thiệu tư tưởng về tuyển dụng nhân tài chính trị thể hiện trong khoa cử ở Việt Nam thế kỷ XVIII.