Cơ chế giải quyết tranh chấp giữa chính phủ và nhà đầu tư trong hiệp định thương mại tự do và hiệp định bảo hộ đầu tư giữa Việt Nam – Liên minh Châu Âu: Những điểm tiến bộ và thách thức khi thực thi

Abstract

Từng tồn tại trong những hiệp định khuyến khích và bảo hộ đầu tư thế hệ đầu, ISDS đã trải qua vài thập kỉ cải tiến, gần đây nhất là cơ chế ISDS trong chương đầu tư trong Hiệp định Thương mại tự do giữa Liên minh châu Âu (EU) và Canada, giữa EU và Singapore, EU và Việt Nam (EVFTA), mà hiện nay là Hiệp định Bảo hộ đầu tư giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (IPA). Lần đầu tiên trong lịch sử ISDS, xuất hiện một thiết chế thường trực (thường được gọi là tòa đầu tư) cho cả giai đoạn giải quyết ban đầu và giai đoạn phúc thẩm, là một trong nhiều nét đặc sắc của thiết chế này. Bài viết này phân tích đặc trưng của cơ chế ISDS trong Hiệp định IPA so với các cơ chế ISDS mà Việt Nam đã cam kết trước đây, phân tích những thách thức đặt ra khi thực thi và đưa ra một số khuyến nghị cho Việt Nam.