Trách nhiệm hình sự của pháp nhân: Quy định của Singapore và kinh nghiệm cho Việt Nam

Abstract

Theo tư duy truyền thống, trách nhiệm hình sự chỉ được đặt ra đối với chủ thể là cá nhân - người thực hiện hành vi mà pháp luật quy định là tội phạm. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của nền kinh tế, văn hóa, xã hội; sự vi phạm pháp luật của các tổ chức ngày càng gia tăng cả về số lượng và mức độ nguy hiểm cho xã hội, dẫn đến yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm phải được đặt ra, nhiều quốc gia trên thế giới trong đó có Việt Nam đã bổ sung quy định trách nhiệm hình sự của pháp nhân, bên cạnh trách nhiệm hình sự của cá nhân. Lần đầu tiên trong lịch sử lập pháp Việt Nam, Bộ luật Hình sự năm 2015 ghi nhận trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại, đánh dấu bước phát triển mang tính đột phá trong tư duy lập pháp hình sự của nước ta. Mặc dù trong quá trình xây dựng các quy định về trách nhiệm hình sự của pháp nhân trong Bộ luật Hình sự năm 2015 đã tiến hành những nghiên cứu, so sánh, đánh giá, học hỏi từ các quy định tương ứng trong luật hình sự của nhiều quốc gia nhưng hoạt động này được thực hiện chưa thật sự đầy đủ và toàn diện; vì vậy, các quy định hiện hành trong Bộ luật Hình sự chưa đáp ứng được những yêu cầu và đòi hỏi của việc áp dụng pháp luật trên thực tế. Nghiên cứu dưới đây về trách nhiệm hình sự của tổ chức ở Singapore (một quốc gia phát triển ở châu Á) có nhiều nét văn hóa tương đồng với Việt Nam và cùng áp dụng hệ thống Civil Law để xây dựng Bộ luật Hình sự, vì vậy, pháp luật hình sự Singapore có thể được coi là tương đối phù hợp để so sánh với các quy định tương ứng của Việt Nam, từ đó, đưa ra được những góc nhìn mới, những kinh nghiệm được đúc rút, tham khảo, học hỏi, nhằm hoàn thiện hơn chế định trách nhiệm hình sự của pháp nhân thương mại ở Việt Nam.