Ứng dụng mô hình Stella – Đánh giá tác động biến đổi khí hậu đến sản lượng xoài vùng đồng bằng sông Cửu Long

Abstract

Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) là khu vực trọng điểm về nông nghiệp của cả nước. ĐBSCL không chỉ tập trung sản xuất lúa mà còn là khu vực có diện tích cây tác cây ăn quả lớn với sự đa dạng về chủng loại. ĐBSCL có khoảng 293.768 ha diện tích trồng cây ăn quả, sản lượng ước đạt khoảng hơn 3 triệu tấn mỗi năm (Cục Trồng Trọt, 2015). Trong đó xoài là mặt hàng nông sản được trồng với diện tích lớn với diện tích khoảng 45.900 ha (Viện Cây Ăn Quả Miền Nam,2015) và hình thành các vùng canh tác đặc trưng như Tiền Giang (4.894 ha), Đồng Tháp (9.200 ha), An Giang (4.664 ha) và Vĩnh Long (4.657 ha) (Trịnh Đức Trí và Võ Thị Thanh Lộc, 2015). Tổng doanh thu xoài của vùng ĐBSCL đạt 31.172 tỷ đồng và lợi nhuận đạt 9.565 tỷ đồng (Võ Thị Thanh Lộc và ctv, 2014). Đánh giá chung xoài là loại cây trồng được trồng khá phổ biến trong suốt thời gian dài, người nông dân có nhiều kinh nghiệm trong canh tác , đặc biệt là xử lí nghịch vụ để ngành hàng xoài đạt giá trị kinh tế cao. Tuy nhiên, trong những năm gần đây việc canh tác cũng gặp phải nhiều vấn đề khó khăn như nông dân trồng xoài với quy mô nhỏ lẻ, thiếu liên kết sản xuất giữa các hộ nông dân cũng như giữa nông dân với các ban ngành, doanh nghiệp có liên quan. Đồng thời thiếu nắm bắt thông tin thị trường do đó tình trạnh “được mùa mất giá” cứ liên tiếp xảy ra. Việc trồng cây ăn quả nói chung và canh tác xoài nói riêng, người nông dân đang tập trung quan tâm vào số lượng chưa chú ý nhiều đến chất lượng, vấn đề sử dụng quá mức phân thuốc hóa học không đảm bảo được sức khỏe cho người tiêu dung là nguyên nhân hàng đầu ngành hàng xoài chưa đáp ứng được nhu cầu của các thị trường đòi hỏi quản lí chất lượng nghiêm ngặt như Nhật Bản, Mỹ, và thị trường châu Âu. Việc sản xuất còn thiếu tính liên kết chặt chẽ từ khâu đầu vào (cung cấp giống, vật tự nông nghiệp…) đến khâu thu mua, bảo quản và chế biến, xuất khẩu. Các vấn đề bảo quản và chế biến xoài sau thu hoạch còn găp nhiều khó khăn về mặt kĩ thuật, cơ sở hạ tầng. Đặc biệt trong những năm gần đây tình trạng thời tiết diễn biến thất thường, dịch bệnh dưới tác động của biến đổi khí hậu cũng là vấn đề đáng quan ngại. BĐKH làm nhiệt độ tăng cao, dẫn theo các hiện tượng thiên tai: bão, lũ lụt, hạn hán…xuất hiện ngày càng nhiều ảnh hưởng đến sản xuất, đặc biệt về sản lượng. Trong những tháng cuối năm 2015 và những tháng đầu năm 2016 hiện trạng xâm nhập mặn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự sinh trưởng của cây trồng gây thiệc hại lớn và kinh tế. Ứng dụng mô hình stella vào việc mô phỏng lại chuỗi giá trị xoài. Quan trọng hơn, dựa vào những dự đoán biến đổi khí hậu cùng việc áp dụng mô hình mô phỏng động stella để có thể đánh giá được những tác động của BĐKH đến chuỗi giá trị xoài vùng ĐBSCL. Vì vậy đề tài “Ứng dụng mô hình stella – Đánh giá tác động biến đổi khí hậu đến sản lượng xoài vùng đồng bằng sông Cửu Long” nhằm giải quyết các vấn đề nêu trên. Đồng thời dựa trên ứng dụng mô hình Stella để dự đoán những biến đổi của chuỗi giá trị xoài trong tương lai để có những định hướng phát triển phù hợp là điều cần thiết.