Đi tìm cơ chế tư duy nghệ thuật trong quan hệ sinh thái và văn học, tham chiếu trường hợp sinh thái văn học Nam Bộ

Abstract

Quan niệm sinh thái và văn học nghệ thuật đang có xu hướng ngày một mở rộng nhờ các hướng tiếp cận liên ngành. Nó tác động đến cách hiểu vai trò môi trường sinh thái đối với con người và hoạt động nhận thức sáng tạo văn học nghệ thuật. Trong đó, ít nhiều cách hiểu vượt ra khỏi phạm vi, chức năng của văn học. Để tránh khuynh hướng xem sinh thái chỉ là một khách thể tự nhiên trong phản ánh nghệ thuật, bài viết đi sâu tìm hiểu cơ chế tư duy nhận thức thế giới, cảm thụ nghệ thuật và diễn ngôn văn bản. Đó là con đường hình thành nên cơ chế tư duy nghệ thuật và tạo nên bản sắc cho mỗi nền văn học cũng như vùng miền văn học. Trong sâu xa, sinh thái tự nhiên tác động vào đời sống con người, để lại dấu ấn trong vô thức đề hình thành mã gen nghệ thuật chi phối mọi hoạt động sáng tạo. Bài viết cũng chỉ ra sự khác biệt sinh thái tự nhiên vùng Nam Bộ đã tạo ra sức sống riêng cho văn học so với vùng văn học phía Bắc (Việt Nam) qua một sổ biểu hiện trong sáng tác của các nhà văn phía Nam.