Đánh giá thành phần động vật không xương sống cỡ lớn trên đoạn kênh Bờ Thiếc và kênh Một Trăm gần bãi rác Đông Thắng xã Đông Thắng, huyện Cờ Đỏ, thành phố Cần Thơ

Abstract

Môi trường nước và động vật đáy có liên quan mật thiết với nhau trong một thủy vực. Trong những năm gần đây, việc sử dụng động vật đáy để đánh giá chất lượng môi trường nước mặt được quan tâm vì phương pháp này ít gây ô nhiễm môi trường và ít tốn kém chi phí. Nghiên cứu được tiến hành để đánh giá sự phân bố của động vật không xương sống (ĐVKXS) cỡ lớn trong hệ thống kênh rạch chịu tác động từ nước rỉ rác và các hoạt động sản xuất nông nghiệp. Năm mẫu động vật đáy được thu hai đợt, đợt 1 vào tháng 5 và đợt 2 vào tháng 10 năm 2018. Mẫu nước cũng được thu để đánh giá chất lượng nước và làm cơ sở đánh giá hiệu quả của việc sử dụng ĐVKXS cở lớn làm chỉ thị chất lượng môi trường nước. Kết quả nghiên cứu cho thấy thành phần ĐVKXS cỡ lớn phát hiện 17 loài thuộc 6 họ và 4 lớp, trong đó các Limnodrilus hoffmeisteri và loài Tendipes hiện diện thường xuyên trong hai đợt thu mẫu. Mật độ và sinh lượng có sự biến động lớn giữa các điểm và các đợt khảo sát chủ yếu là do sự thay đổi số lượng cá thể của loài Limnodrilus hoffmeisteri thuộc lớp Oligochaeta và sự biến động về khối lượng của các loài thuộc lớp Bivalvia. Dựa vào thành phần loài, sinh lượng và các chỉ và tính toán các chỉ số H’, RBP III, ASPT cho thấy môi trường ô nhiễm rất nặng trong khi đó chỉ số WQI được tính toán dựa vào các chỉ tiêu lý hóa cho thấy mức độ ô nhiễm nước ở kênh xung quanh bãi rác chỉ ở mức nặng. Như vậy, việc sử dụng ĐVKXS cỡ lớn cho kết quả đánh giá chất lượng nước với mức độ ô nhiễm cao hơn bởi vì ĐVKXS cỡ lớn ảnh hưởng trực tiếp bởi nền đáy và sự tích tụ chất ô nhiễm tại nền đáy. Kết quả nghiên cứu cho thấy môi trường nước xung quanh bãi rác bị ô nhiễm nặng và việc sử dụng động vật đáy có thể đánh giá được mức độ ô nhiễm của thủy vực thủy vực này. Từ khóa: động vật không xương sống cở lớn, môi trường nước, nền đáy, bãi rác, ô nhiễm môi trường.